Huwelijkse gevangenschap

Huwelijkse gevangenschap kan zowel bij een wettelijk (burgerlijk) huwelijk als bij een informeel of religieus gesloten huwelijk voorkomen. Het beëindigen van een (religieus) huwelijk lukt vaak niet, omdat de echtgenoot of religieuze autoriteiten niet willen meewerken aan de ontbinding. Huwelijkse gevangenschap is een ernstige vorm van dwang en machtsmisbruik die in strijd is met fundamentele mensenrechten.

Verschillende vormen van huwelijkse gevangenschap

• Monogame huwelijkse gevangenschap: De partners zijn voor de Nederlandse wet gescheiden, maar een van de partners weigert religieus of in het land van herkomst te scheiden.
• Polygame huwelijkse gevangenschap: Bovenstaande situatie, maar de weigerende partner trouwt tegelijkertijd met een of meer nieuwe partners.
• Internationale huwelijkse gevangenschap: De partners wonen in verschillende landen. De partner in Nederland kan volgens Nederlandse recht scheiden, maar er wordt niet meegewerkt aan een religieuze scheiding of een scheiding in het land van herkomst.
• Gevangenschap door religieuze autoriteit: De partners zijn gescheiden naar Nederlands recht, maar de religieuze instantie werkt niet mee aan het beëindigen van het religieuze huwelijk.

Waarom houdt de echtgenoot de vrouw in huwelijkse gevangenschap?

De redenen waarom een echtgenoot zijn vrouw in huwelijkse gevangenschap houdt, kunnen variëren. Hieronder volgen enkele veelvoorkomende motieven:

• De man vreest gezichtsverlies in zijn gemeenschap als bekend wordt dat zijn vrouw van hem wil scheiden.
• Hij houdt nog steeds van haar en wil haar niet laten gaan, of hij wil de kinderen niet kwijtraken.
• Hij heeft veel geld aan het huwelijk uitgegeven en kan zich geen tweede bruiloft permitteren. Daarnaast kan het huwelijk gekoppeld zijn aan zijn verblijfsvergunning.
• Hij wil de vrouw straffen, treiteren of gunt haar geen nieuw (liefdes)geluk. Hij maakt er een vechtscheiding van en onderneemt bewuste acties om haar te schaden.
• Hij wil alle opties openhouden voor de toekomst, bijvoorbeeld om ooit terug te kunnen keren. Het willen behouden van meerdere vrouwen kan samenhangen met lust, status en familiale belangen.

In sommige gevallen speelt een combinatie van deze factoren een rol, waardoor de situatie complexer wordt.

Bij wie komt huwelijkse gevangenschap voor?

Huwelijkse gevangenschap komt vooral voor bij moslims, joden, christenen en hindoes, waarbij vrouwen veruit het vaakst slachtoffer zijn. Ook mannen kunnen echter in huwelijkse gevangenschap verkeren. Voor moslimmannen kan dit bijvoorbeeld ontstaan wanneer hij een zeer hoog bedrag aan bruidsgave (mahr) aan zijn vrouw moet betalen. Joodse mannen kunnen problemen ondervinden als hun vrouw weigert de get in ontvangst te nemen om het religieuze huwelijk te ontbinden. In bepaalde stromingen van het hindoeïsme blijf je voor negen levens met elkaar getrouwd. In het katholicisme is scheiden bijna onmogelijk. Voor de wet kun je wel scheiden, maar het kerkelijk huwelijk blijft bestaan.

Huwelijkse gevangenschap is moeilijk te beëindigen vanwege de complexiteit en uniciteit van de zaken. Hierbij moet rekening worden gehouden met de religieuze autoriteiten en het rechtssysteem in andere landen. De Nederlandse wetgeving en internationale mensenrechtenverdragen botsen vaak met het familierecht van andere landen. Ondanks deze uitdagingen is het echter niet onmogelijk om huwelijkse gevangenschap te beëindigen.

Misdrijven binnen huwelijkse gevangenschap

Hoewel vrouwen in Nederland een sterkere rechtspositie heeft en hun partner volgens de Nederlandse wet kunnen verlaten, kunnen mannen hen in een religieus huwelijk gevangen houden. Dit houdt in dat de man weigert mee te werken aan de ontbinding van het religieuze huwelijk, waardoor de vrouw religieus gebonden blijft.

Mannen die vrouwen in huwelijkse gevangenschap houden, maken zich vaak schuldig aan verschillende vormen van misbruik en misdrijven, waaronder chantage, polygamie, dreigen met of plegen van geweld/eerwraak, fysieke en emotionele mishandeling, diefstal, ontvoering van kinderen en verkrachting. De burgerrechten van de vrouw worden door de man geschonden en haar bewegingsvrijheid wordt beperkt. Dit heeft ernstige gevolgen voor haar fysieke en emotionele gezondheid.

Huwelijkse gevangenschap en de Nederlandse wet

Huwelijkse gevangenschap valt onder artikel 284 van het Wetboek van Strafrecht, waarmee Nederland het eerste land ter wereld is dat dit als een strafbaar feit heeft gedefinieerd. Sinds 1 juli 2013 is ‘gedwongen voortzetting van huwelijken’ ook strafbaar gesteld onder dit algemene dwangartikel. Deze strafbaarstelling geldt niet alleen binnen Nederland, maar ook wanneer huwelijksdwang of huwelijkse gevangenschap in het buitenland plaatsvindt (artikel 7 Wetboek van Strafrecht). Sinds 1 juli 2023 is daarnaast de Wet Tegengaan Huwelijkse Gevangenschap van kracht.

Dit is echter nog niet voldoende. Volgens internationale mensenrechtenverdragen, zoals het VN-Vrouwenverdrag (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Woman – CEDAW), moet Nederland verder gaan om deze vorm van onderdrukking tegen te gaan. Er wordt voorgesteld een nieuwe wet in het Burgerlijk Wetboek op te nemen die bepaalt dat na de ontbinding van een Nederlands burgerlijk huwelijk, ook het huwelijk volgens het recht van een ander land ontbonden moet worden als één van de partijen dit wenst. Deze wet zou veel leed kunnen voorkomen en is in overeenstemming met de liberale beginselen van ons familierecht.

Een andere belangrijke ontwikkeling is de voorgestelde wetswijziging die de verplichting van partijen in een religieus huwelijk om mee te werken aan de ontbinding van dit huwelijk expliciet in de wet verankert. De rechter zal een bevel kunnen geven tot medewerking aan de ontbinding van het religieuze huwelijk en kan dit bevel ook als nevenvoorziening treffen bij de echtscheiding. Deze wijziging benadrukt de fundamentele waarden van vrijheid, gelijkwaardigheid en zelfbeschikkingsrecht.

Op grond van de voorgestelde uitbreiding van artikel 827 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) kan een situatie van huwelijkse gevangenschap voortaan binnen één procedure worden afgehandeld. Daarnaast zal aan artikel 1:68 van het Burgerlijk Wetboek een nieuw lid worden toegevoegd dat de norm verankert dat partijen verplicht zijn mee te werken aan het ontbinden van een tussen hen bestaande religieuze verbintenis of een verbintenis op grond van een levensovertuiging. Deze bepaling is van toepassing op zowel religieuze huwelijken als verbintenissen gebaseerd op levensovertuiging.

Bovendien is het mogelijk om huwelijkse gevangenschap aan te pakken op grond van onrechtmatige daad, zelfs in het geval van een religieus huwelijk. Slachtoffers kunnen bij de rechter aanvoeren dat er sprake is van een onrechtmatige daad, dat ze schade hebben geleden, en dat hun fundamentele rechten, zoals het recht om te hertrouwen en een nieuw familieleven op te bouwen, worden geschonden. In een dergelijk geval kan een slachtoffer een dwangsom verzoeken voor elke dag dat de echtgenoot weigert te scheiden.

Het niet codificeren van dergelijke bepalingen moedigt juridische ongelijkheid, gijzeling en onderdrukking van vrouwen aan en is in strijd met het CEDAW. Daarom is het van groot belang dat er duidelijke wetgeving komt om huwelijkse gevangenschap te voorkomen en te bestrijden.

Geschiedenis en achtergrond

Tot 1972 kon je in Nederland niet scheiden vanwege duurzame ontwrichting, omdat dit niet was erkend in de wet. Scheiden was alleen mogelijk als je de ander voor de rechter beschuldigde van overspel, wat tot 1972 ook in Nederland strafbaar was. Met de komst en vestiging van moslims in Nederland doen zich andere issues voor, zoals huwelijkse gevangenschap. Het is belangrijk om deze kwesties te begrijpen en aan te pakken om de rechten en vrijheden van alle vrouwen te waarborgen.

Femmes for Freedom: expertise en impact

Het begrip ‘Huwelijkse gevangenschap’ is door Femmes for Freedom (FFF) gemunt en gedefinieerd. FFF heeft zich sinds de oprichting ingezet voor de bestrijding van huwelijkse gevangenschap en heeft belangrijke proefprocessen gevoerd die hebben bijgedragen tot de praktische verbetering van de rechtspositie van slachtoffers. Dankzij de strijd en lobby van FFF is er wetgeving gekomen die huwelijkse gevangenschap strafbaar stelt. Klik op de volgende links voor meer informatie over deze proefprocessen:

• Proefproces gewonnen: ook religieuze huwelijken ontbinden bij weigering scheiding
• Dringend gezocht: jurist met gouden hart voor vrouwenrechten

Brede verantwoordelijkheid en complexiteit

Femmes for Freedom rekent tot de daders van huwelijkse gevangenschap ook de vader, broer, sociale omgeving en religieuze autoriteiten die de man steunen en zijn handelen gedogen. Deze betrokkenheid maakt de situatie vaak extra complex en uniek. Omdat het vaak gaat om religieuze huwelijken en/of huwelijken naar het recht van het land van herkomst, is het voor veel instanties en informele netwerken moeilijk om de vrouw effectief te helpen. Het kenniscentrum van Femmes for Freedom biedt ondersteuning en hulp aan vrouwen die in huwelijkse gevangenschap verkeren en helpt hen bij het vinden van een weg uit hun situatie.

Internationaal component

Het internationale aspect van huwelijkse gevangenschap is vaak complex. Koppels met een multiculturele achtergrond trouwen vaak in het buitenland. Dit huwelijk kan in Nederland worden erkend, maar na de scheiding in Nederland, blijft het (religieuze) huwelijk vaak van kracht in het land waar het stel met elkaar trouwde. Als zij later voor de Nederlandse wet gescheiden zijn, staat het huwelijk in het buitenland nog steeds geregistreerd. Het vergt actie van de echtgenoot om dit huwelijk te ontbinden. Als deze weigert, kan dit zorgen voor grote problemen, bijvoorbeeld als één van beiden een nieuwe relatie aan wil gaan.

Vooral vrouwen zijn vaak slachtoffer van huwelijkse gevangenschap. Als een vrouw een nieuwe relatie begint, kan dit binnen haar gemeenschap als overspel worden gezien wat de eer van de familie schaadt. Bovendien kan zij in het land van herkomst vervolgd worden wegens overspel of bigamie. In sommige landen hebben vrouwen toestemming van hun echtgenoot nodig om te reizen of het land te verlaten. Dit beperkt hun bewegingsvrijheid en maakt hen afhankelijk van hun echtgenoot. Een ander belangrijp aspect is dan ook de handelingsonbekwaamheid dat vrouwen beperkte juridische rechten hebben en afhankelijk zijn van mannelijke familieleden voor zaken als het aangaan van contracten, reizen of het starten van juridische procedures. Dit versterkt de afhankelijkheid van vrouwen en maakt hen extra kwetsbaar voor huwelijkse gevangenschap. Voor meer informatie over deze thema’s, kunt u terecht op onze themapagina’s.

Daarnaast is er het religieuze aspect. Behalve in Turkije en Tunesië erkennen de meeste moslimlanden het burgerlijk huwelijk niet. Het huwelijk wordt vaak volgens religieuze voorschriften gesloten, waarbij de voorwaarden worden vastgelegd in het huwelijkscontract. Afhankelijk van het land van herkomst vindt het religieuze huwelijk op verschillende manieren plaats. Marokkanen kunnen bijvoorbeeld trouwen op een ambassade of consulaat, terwijl mensen van Iraanse afkomst moeten trouwen bij een imam die erkend is door de Iraanse ambassade. De huwelijksakte wordt vervolgens geregistreerd als een Iraans burgerlijk huwelijk bij de ambassade.

Complexiteit en verbanden met andere kwesties

Huwelijkse gevangenschap is een complex fenomeen dat nauw verweven is met verschillende andere kwesties. Verschillende factoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling en voortzetting van huwelijkse gevangenschap. Eén van deze factoren is polygamie, waarbij mannen in sommige culturen en/of geloven het recht hebben om meerdere vrouwen te hebben, terwijl vrouwen vaak slechts met één man mogen trouwen. Deze ongelijke genderdynamiek kan bijdragen aan de ontstaansgeschiedenis van huwelijkse gevangenschap.

Daarnaast is er een verband tussen huwelijksdwang en huwelijkse gevangenschap. Hoewel beide concepten op elkaar lijken, is huwelijkse gevangenschap gemakkelijker te bewijzen dan huwelijksdwang, wat de aangiftebereidheid kan beïnvloeden. Bovendien kunnen kindhuwelijken, waarbij minderjarige meisjes worden uitgehuwelijkt, ook leiden tot situaties van huwelijkse gevangenschap wanneer de vrouw vastzit in een huwelijk waar ze niet zelf voor heeft gekozen.

Een andere gerelateerde kwestie is gedwongen achterlating, waarbij vrouwen in het buitenland worden achtergelaten door hun echtgenoten zonder een formele scheiding. Dit kan resulteren in situaties van huwelijkse gevangenschap, waarbij de vrouw vastzit in een religieus huwelijk, zonder de mogelijkheid om deze te ontbinden. Deze complexe verbanden illustreren de diverse en diepgewortelde oorzaken van huwelijkse gevangenschap en benadrukken het belang van een holistische benadering van het aanpakken van dit probleem.

Welke rechten heeft iemand?

• Recht om te scheiden: In Nederland heb je het recht om te kunnen scheiden, zowel wettelijk als religieus.
• Strafrechtelijke mogelijkheden: Huwelijkse gevangenschap is verboden en strafbaar. Iemand die een scheiding weigert kan worden vervolgd, ook als de huwelijkse gevangenschap plaatsvindt in het buitenland. De dader moet zich wel in Nederland begeven.
• Juridische mogelijkheden: Naast de strafrechtelijke mogelijkheid, is het ook mogelijk om een procedure te starten bij de civiele rechter. Als een man weigert mee te werken aan de ontbinding van een religieus huwelijk, kan de vrouw bij de rechter aangeven dat haar onrecht wordt aangedaan (een onrechtmatige daad). Je kunt bij de rechter aanvoeren dat je schade hebt en je fundamentele rechten worden geschonden, zoals het recht om te hertrouwen en een nieuw familieleven te beginnen. De rechter kan de man opdracht geven dit onrecht te beëindigen. Als hij dit niet doet, kan de rechter een boete opleggen voor elke dag dat hij weigert te scheiden.
• Religieus huwelijk en burgerlijk huwelijk: In Nederland is het verboden om alleen een religieus huwelijk te hebben zonder burgerlijk gehuwd te zijn. Een geestelijke moet controleren of er sprake is van een burgerlijk huwelijk voordat een religieus huwelijk kan worden gesloten. Als het alleen een religieus huwelijk is, kan het slachtoffer aangifte doen tegen degene die het huwelijk heeft gesloten. Er mag pas een religieus huwelijk worden gesloten als het stel burgerlijk getrouwd is.
• Wet Tegengaan Huwelijkse Gevangenschap: Sinds 1 juli 2023 is de Wet Tegengaan Huwelijkse Gevangenschap in werking getreden, die verdere maatregelen biedt om huwelijkse gevangenschap aan te pakken .

Hoe herken ik huwelijkse gevangenschap?

Signalen zijn soms moeilijk te herkennen. Signaallijsten zijn niet volledig en de meeste signalen kunnen ook op andere problemen wijzen. Het is belangrijk dat het u opvalt wanneer een situatie afwijkt van het normale gedrag. Er wordt onderscheid gemaakt in signalen die wijzen op mentale problemen en gedragsverandering.

Een persoon die slachtoffer is van huwelijkse gevangenschap heeft (mogelijk) met het volgende te maken:

• De partner weigert mee te werken aan de scheiding, een vechtscheiding, angst om de kinderen te verliezen, niet een nieuwe relatie kunnen aangaan, sociale isolatie, polygamie, geen informatie over verblijfsrecht, beperking van bewegingsvrijheid, geen eigen reisdocument (ID-bewijs of paspoort), bedreigingen.

Mentale en fysieke klachten

• Symptomen van spanning en angst (trillen, zweten, slapeloosheid, hoofdpijn, buikpijn); symptomen van machteloosheid (neerslachtigheid, vermoeidheid); depressiviteit; zelfmoordpogingen; zelfbeschadiging; stoornissen (posttraumatische stressstoornis, dissociatieve identiteitsstoornis); eetproblemen; slaapproblemen; laag zelfbeeld; wantrouwig; relatieproblematiek; problematiek rondom seksualiteit en intimiteit.

Gedragssignalen

• Gedragsverandering (teruggetrokken, agressief); sociaal isolement; verbreekt opeens vriendschappen; zendt tegenstrijdige boodschappen uit; zegt afspraken steeds af; altijd in het bijzijn van partner/familie; gedraagt zich anders bij partner/familie; onderdanige houding; kleedt zich opeens anders; vertoont stiekem gedrag (geheime afspraken, stiekem geld sparen); ziet op tegen vakantie; onverklaarbare afwezigheid; pogingen of plannen om te vluchten; gaat op lang familiebezoek in het buitenland; ongewenste zwangerschap; plotselinge verloving/bruiloft; roddels in gemeenschap.

Is iemand kwetsbaar voor huwelijkse gevangenschap?

• Illegale religieuze huwelijken: Hoort u dat iemand voor het geloof trouwt en niet voor de wet? Vertel hen dat dit illegaal is. Leg uit dat de Nederlandse wet hen beschermt en automatisch een aantal zaken regelt bij een scheiding, zoals partner- en kinderalimentatie. Bij overlijden erft de overgeblevene automatisch de bezittingen die tijdens het huwelijk zijn opgebouwd.
• Afspraken bij de notaris: Om huwelijkse gevangenschap te voorkomen, is het belangrijk om afspraken te maken bij de notaris. Het liefst nog voordat ze trouwen. Benadruk dit. Bij de notaris kunnen ze vooraf vastleggen wat er moet gebeuren als ze gaan scheiden. Ze kunnen bijvoorbeeld afspreken dat als ze voor de wet scheiden, ze automatisch ook voor het geloof scheiden en dat de partner een boete moet betalen als hij niet meewerkt. Ook kunnen er afspraken worden gemaakt over de bruidsschat. Benadruk dat afspraken die bij de imam, priester of rabbijn zijn gemaakt niet geldig zijn voor de Nederlandse wet. Geef ook aan dat deze afspraken ook na het trouwen nog gemaakt kunnen worden.
• Scheiden voor de wet: Gaat iemand voor de wet scheiden? Dan kan die persoon bij de rechter een verzoek indienen voor de medewerking van de partner bij een religieuze scheiding. Vertel dit.
• Signalen van huwelijkse gevangenschap: Krijgt u signalen of hoort u verhalen over huwelijkse gevangenschap? Praat met het slachtoffer. Breng het probleem in kaart en bespreek het met bijvoorbeeld een aandachtsfunctionaris huiselijk geweld of advocaat. Vraag wel eerst om toestemming van het slachtoffer.
• Huwelijkscontracten in het buitenland: Als je in het buitenland trouwt, kun je in je huwelijkscontract vastleggen dat je als vrouw het recht hebt om van je man te scheiden en dat hij nooit met meerdere vrouwen tegelijkertijd getrouwd kan zijn. Deze afspraken moet je vervolgens in Nederland laten vastleggen bij een notaris.

Zit een vrouw in huwelijkse gevangenschap?

• Beëindigen van huwelijkse gevangenschap: Het is mogelijk huwelijkse gevangenschap te beëindigen. Vertel het slachtoffer dat ze via een familierechtadvocaat in Nederland hier een einde aan kan maken.
• Meldcode Huiselijk geweld: Volg bij huwelijkse gevangenschap altijd de meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling.
• Dwingen tot medewerking: De burgerlijke rechter kan de partner dwingen mee te werken aan de scheiding. Breng het slachtoffer hiervan op de hoogte en verwijs haar door naar een gespecialiseerde advocaat. Tijdens de echtscheidingsprocedure kan ook de ontbinding van het religieuze huwelijk als nevenvoorziening worden meegenomen.
• Angst en sociale druk: Vrouwen die via de rechtbank een religieuze scheiding willen afdwingen, trekken zich vaak terug uit angst en door sociale druk van de familie. Deze vrouwen kunt u wijzen op huwelijksontbinding op andere manieren, bijvoorbeeld het inschakelen van professionele bemiddeling (mediation) via de advocaat en een voorlopig getuigenverhoor. De rechter of politie kan de partner verhoren. Dat kan al dreigend genoeg zijn en ervoor zorgen dat de partner meewerkt.

Het effect op kinderen

Kinderen ervaren een echtscheiding vaak als zeer ingrijpend, omdat ze van nature verwachten dat hun ouders altijd bij elkaar blijven. Ze zijn loyaal aan beide ouders en hebben behoefte aan goede emotionele begeleiding en een soepele echtscheidingsprocedure, inclusief een goede omgangsregeling. Bij moeizame scheidingen kunnen kinderen blijvende psychische, emotionele en sociale schade oplopen.

Kinderen van vrouwen in huwelijkse gevangenschap kunnen een ouder voorgoed verliezen, bijvoorbeeld doordat de man hen dwingt het kind af te staan of door illegale ontvoering naar het land van herkomst. Getuige zijn van huwelijkse gevangenschap kan levenslange trauma's veroorzaken. Kinderen die bij hun moeder blijven, ervaren vaak een gebroken gezinsstructuur en moeten hun moeder zowel emotioneel als praktisch ondersteunen. Daarnaast ervaren kinderen van vrouwen die zonder religieuze of wettelijke echtscheiding een nieuwe relatie aangaan vaak sociale stigma's, zoals beschouwd worden als kinderen van een "hoer" of "Mamzerien" in het geval van Joodse tradities, wat een immense druk met zich meebrengt.

Femmes for Freedom zet zich niet alleen in voor de rechten van vrouwen, maar ook voor het welzijn van kinderen. Een gelukkige en vrije moeder kan immers beter voor haar kinderen zorgen, en daarmee bijdragen aan een gezonde samenleving.

Sociaal juridisch effect van scheiden en huwelijkse gevangenschap

Een scheiding is een zwaar proces op emotioneel, financieel, praktisch, sociaal en fysiek vlak voor alle betrokkenen. Vrouwen die zowel religieus als naar het recht van hun land van herkomst getrouwd zijn, moeten uit beide systemen scheiden. Dit kan ingewikkeld zijn; zij ervaren vaak weerstand en obstakels bij het verkrijgen van een religieuze scheiding naast de civiele scheiding in Nederland. Deze vrouwen lopen het risico op sociale uitsluiting en stigma's als zij een nieuwe relatie aangaan zonder religieuze scheiding.

In sommige culturen worden gescheiden vrouwen gezien als "gebruikt" en ervaren zij intense sociale druk en schaamte. Bijvoorbeeld, Joodse vrouwen zonder religieuze echtscheiding worden soms beschouwd als "agunah", wat 'geketend' betekent. In streng islamitische gemeenschappen wordt het aangaan van een nieuwe relatie zonder islamitische echtscheiding gezien als overspel, wat in sommige landen strafbaar is.

Vrouwen in huwelijkse gevangenschap hebben vaak weinig steun van hun directe omgeving als zij willen scheiden. Procederen is vaak taboe, waardoor veel vrouwen zich terugtrekken uit angst voor sociale repercussies. Femmes for Freedom biedt ondersteuning aan vrouwen die zich willen bevrijden uit huwelijkse gevangenschap door hen te informeren over hun rechten onder Nederlands recht en internationale verdragen. Zij moedigt vrouwen aan om gebruik te maken van mediation en, indien nodig, juridische procedures te starten met financiële steun van het Freedom Fund.

Andere religieuze gemeenschappen missen vaak een gemeenschappelijk beleid, activisme, hulpverlening, expertise, informatie en wetgeving ten aanzien van huwelijkse gevangenschap, in tegenstelling tot de Joodse gemeenschap. Femmes for Freedom streeft naar het bestrijden van huwelijkse gevangenschap door het seculiere rechtssysteem te benutten en vrouwen te empoweren om voor hun rechten op te komen.

Noodzaak van religieus scheiden

Voor veel vrouwen is het cruciaal om naast hun civiele scheiding ook volgens het religieuze of statelijke recht van hun land van herkomst te scheiden, om sociale acceptatie te behouden. Als zij echter alleen volgens het Nederlands burgerlijk recht scheiden en daarna een tweede keer trouwen, kan dit in strijd zijn met de wetten van hun land van herkomst of verblijf, wat kan leiden tot beschuldigingen van overspel en bigamie. In sommige islamitische landen kan dit zelfs leiden tot ernstige strafrechtelijke vervolging, zoals doodstraffen in Iran of verminkingen zoals het aanvallen met zoutzuur in Afghanistan en Pakistan, wat daar sociaal geaccepteerd kan zijn.

Wetenschappelijke erkenning

Experts benadrukken het belang van een religieuze echtscheiding die door de sociale omgeving en het recht van het land van herkomst wordt erkend. Het artikel van Mr. N.D. Spalter biedt een goed inzicht in huwelijkse gevangenschap in het Joodse recht en het probleem van de agunah. Daarnaast zijn er verschillende andere wetenschappelijke bijdragen die dit probleem verder belichten:

• Aisha Gill en Dr. Sundari Anitha: Het boek onderzoekt het probleem van gedwongen huwelijken vanuit het oogpunt van sociale rechtvaardigheid en mensenrechten. De auteurs, beiden experts in criminologie, verkenneb de juridische, sociale en culturele aspecten van gedwongen huwelijken, evenals de impact ervan op individuen en gemeenschappen. Gill, A. K., & Anitha, S. (2009). Forced Marriage: Introducing a Social Justice and Human Rights Perspective. Zed Books.
• Professor Marianne Hester: Deze studie richt zich op gedwongen huwelijken in de Britse context, met name op risicofactoren en de mogelijke effecten van beleidswijzigingen. Het onderzoek bestudeert hoe het verhogen van de minimumleeftijd voor sponsorschap en het aanpassen van de vereisten voor verblijfsvergunningen voor echtgenoten of verloofden van invloed kan zijn op gevallen van gedwongen huwelijken. Hester, M., Chantler, K., Gangoli, G., Devgon, J., Sharma, S., & Singleton, A. (2007). Forced Marriage: The Risk Factors and the Effect of Raising the Minimum Age for a Sponsor, and of Leave to Enter the UK as a Spouse or Fiancé(e). Bristol: University of Bristol.
• Mohamad Keshavjee: Dit boek onderzoekt alternatieve geschillenbeslechtingsmechanismen binnen moslimgemeenschappen, met een focus op islamitisch recht (sharia) en de toepassing ervan in landen waar moslims een minderheid vormen. Het onderzoek bestudeert hoe deze mechanismen kunnen worden gebruikt om juridische kwesties aan te pakken, inclusief zaken die verband houden met huwelijk en echtscheiding. Keshavjee, M. (2013). Islam, Sharia and Alternative Dispute Resolution: Mechanisms for Legal Redress in the Muslim Community. I.B. Tauris.
• Professor Pascale Fournier: Het werk van Fournier onderzoekt hoe moslimhuwelijkspraktijken worden geïnterpreteerd en toegepast in westerse rechtssystemen. Het onderzoek verkent de uitdagingen en complexiteiten die ontstaan wanneer islamitische huwelijksgewoonten in aanraking komen met westerse juridische kaders, inclusief kwesties gerelateerd aan gedwongen huwelijken. Fournier, P. (2010). Muslim Marriage in Western Courts: Lost in Transplantation. Ashgate Publishing.
• Homa Hoodfar: Het boek onderzoekt de status en ervaringen van moslimvrouwen aan het begin van de 21e eeuw. Hoewel niet specifiek gericht op gedwongen huwelijken, biedt dit onderzoek context over de sociale, culturele en religieuze factoren die het leven van moslimvrouwen beïnvloeden, inclusief discussies over huwelijkspraktijken en vrouwenrechten. Hoodfar, H. (1996). Muslim Women on the Threshold of the Twenty-First Century. American University in Cairo Press.

Elk van deze werken draagt bij aan een breder begrip van gedwongen huwelijken en gerelateerde kwesties vanuit verschillende perspectieven, waaronder juridische, sociale, culturele en religieuze aspecten.